Niektórzy wiedzą, że Polsce rosną grzyby halucynogenne. W naszym kraju znajdują się gatunki zawierające substancje psychoaktywne. Choć nie ma ich zbyt wiele, to niektóre z nich są dość powszechne. Opowiem Wam, jakie grzyby halucynogenne występują w Polsce.

Grzyby halucynogenne w Polsce (psylocybina)

Grzyby halucynogenne, od wieków są obecne w kulturze. W Polsce, bogactwo przyrody sprzyja rozwojowi różnorodnych gatunków grzybów, w tym tych, które zawierają psychoaktywne substancje. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zainteresowania tymi niezwykłymi roślinami, zarówno ze strony entuzjastów przyrody, jak i osób poszukujących niecodziennych doznań. 

Psychoaktywne grzyby psylocybinowe

Dziś przemierzymy świat grzybów halucynogennych w Polsce. Sprawdzimy, gdzie rosną grzybki halucynki, ich rodzaje i charakterystykę.  

Posiadanie całego świeżego lub suszonego przygotowanego materiału Psilocybe nie jest legalne w Polsce.

Polskie Prawo sankcjonuje używanie i posiadanie każdej ilości narkotyków (Ustawa o Przeciwdziałaniu Narkomanii). Prokurator ma jednak możliwość umorzyć postępowanie „przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa (art 62.a UoPN), w przypadku posiadania nieznacznej ilości narkotyków na własny użytek”.

Łysiczka lancetowata (Psilocybe semilanceata)

Grzyby w Polsce rosną zwykle w lesie. Kojarzą nam się z lasem iglastym lub liściastym, jednak łysiczki lancetowatej najlepiej szukać gdzie indziej. Pojawia się jesienią na użytkach zielonych, np. mchach. Ten halucynogenny grzyb najczęściej występuje na łąkach, pastwiskach, polanach i terenach podmokłych. Łysiczki lancetowate mogą pojawić się w miejscach wypasu krów i owiec.

Cechą łysiczki lancetowatej jest występowanie w terenach, w których jest ciepło i wilgotno. W Polsce łysiczka pojawia się od sierpnia do października.

Przejdźmy do opisu, jak wygląda, łysiczka lancetowata. Kapelusze o średnicy od 0,5 do 2 cm mają prążki, które stają się bardziej wyraźne wraz z wiekiem i przy suchej pogodzie. 

Oliwkowo-szare blaszki zmieniają kolor na purpurowo-czarny w miarę dojrzewania zarodników.

Smukły, kremowy, cienki trzon łysiczki jest włóknisty, zwykle falisty i czasami zabarwiony na niebiesko w kierunku podstawy. Jego średnica wynosi od 2 do 3 mm, wysokość od 4 do 10 cm (w niektórych przypadkach nawet do 15 cm). Zazwyczaj zakrzywia się i wygina, rzadko jest prosty. Jest pusty w środku.

Kapelusz łysiczki lancetowatej zmienia kolor w zależności od tego, ile wilgoci zatrzymuje. W wilgotnych warunkach kolor będzie żółtawo-brązowy. Ma kleistą warstwę, którą można usunąć. Po wyschnięciu kolor znika z grzyba. Dzwonkowaty (stożkowaty) kapelusz zachowuje podobny kształt podczas tych zmian. Ma prążkowane oznaczenia z charakterystycznym małym sutkiem na samym szczycie.

Łysiczka czarnobrązowa (Deconica montana) – drugi z grzybów psylocybinowych

Łysiczka czarnobrązowa najczęściej występuje w województwie pomorskim. W Polsce uznana jest za gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych. Pojawia się od kwietnia do października.

Kapelusz łysiczki czarnobrązowej jest stożkowaty i ma szerokość od 0,7 do 1,5 cm. Później staje się szeroko wypukły z lekkim garbkiem lub bez a na koniec prawie płaski. Wilgotny jest gładki w kolorze ciemnej czerwieni z akcentami brązu. Kiedy wysycha, zmienia barwę na żółtawo-brązową.

Blaszki są przyrośnięte do zbiegających, czasami w postaci linii schodzą na wierzchołek trzonu, dość gęste i stosunkowo szerokie (do 2 mm). Początkowo mają ciemnobrązowy kolor, później stają się średniobrązowe i przybrudzone. Ostrza są jaśniejsze i lekko postrzępione.

Wysokość trzonu wynosi od 1 do 3 cm, grubość 1–2 mm. Jest cylindryczny, prosty, czasem falisty, mniej więcej równej grubości na całej długości, początkowo pełny, potem pusty. Jego powierzchnia jest brązowa, pokryta rozrzuconymi białawymi, włókienkowatymi resztkami osłony. U podstawy widać pilśniowatą, białą grzybnię.

Łysiczki to jedyne grzyby psylocybinowe w Polsce. Zawierają psylocynę i psylocybinę.

Inny gatunek halucynogennych grzybów w Polsce

Popularny muchomor czerwony zawiera psychoaktywne związki chemiczne muscymol i blisko spokrewniony z nim kwas ibotenowy. Kwas ibotenowy jest nietrwały i w procesie dekarboksylacji przechodzi w mniej szkodliwy muscymol. Dlatego właśnie świeże osobniki są znacznie bardziej trujące niż suche. 

To nie to samo, co psychoaktywne związki chemiczne związane z gatunkiem łysiczki Psilocybe semilanceata. Wcześniej wspomniane małe łąkowe grzyby psychodeliczne wywołują swoje kopnięcia z zupełnie innych związków psychoaktywnych: są to psylocybina i psylocyna. Niemniej jednak muchomor czerwony jest także magicznym grzybem występującym w Polsce. Spożywany na surowo może okazać się trujący, jednak po poddaniu go procesowi suszenia i dekarboksylacji zachowuje własne właściwości halucynogenne.

W porównaniu do grzybów zawierających psylocybinę – posiadanie muchomora czerwonego w Polsce jest legalne. 

Legalny muchomor czerwony (Amanita muscaria)

Kapelusz o średnicy 5-20cm. Kiedy jest młody, jego kształt jest prawie kulisty, później półkulisto-wypukły. Dojrzały staje się płaski, na brzegu prążkowany. Kolor jest szkarłatnoczerwony do karminowo czerwonego. Pokrywają go białe lub żółtawe koncentrycznie ułożone resztki osłony całkowitej (łatki). Mogą one zostać zmyte przez deszcz.

Blaszki są o szerokości 6-12mm, gęste, białe lub w odcieniu kremowej żółci. 

Trzon jest o długości 80-200mm i grubości 10-35mm. Łatwo się odłamuje. Jest cylindryczny i zakończony zaostrzoną bulwą, na której widoczne są brodawkowane kręgi. Cały trzon wraz z pierścieniem jest biały i zwykle na powierzchni kosmkowaty lub łuskowaty.

Miąsz jest biały, pod skórką kapelusza złoto-żółty o słodkawym smaku i niewyraźnym zapachu. 

Rośnie dość często od sierpnia do listopada w lasach iglastych i liściastych. Głównie pod brzozami i świerkami, zwykle na kwaśnych glebach. Wygląda szczególnie pięknie w lasach brzozowych, gdy tworzy barwną kompozycję z białymi pniami i żółtymi liśćmi brzóz.

Grzyb ten łatwo pomylić z muchomorem królewskim, który różni się od muchomora czerwonego jedynie brązową barwą kapelusza.

Treść ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie zachęca do spożywania grzybów o działaniu psychodelicznym.

Źródła:

1. Snowarski M. (2018). Atlas grzybów Polski. Przewodnik grzybiarza. Ringer Axel Springer Polska.
2. Dermek A. (1988). Grzyby znane i mniej znane. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
3. Wikipedia. Łysiczka czarnobrązowa. Z linku: https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81ysiczka_czarnobr%C4%85zowa
4. Wikipedia. Muchomor czerwony. Z linku: https://pl.wikipedia.org/wiki/Muchomor_czerwony